Depressie en angstiger in de overgang, waar komt dat nu vandaan?
Veel vrouwen in mijn praktijk ervaren dat nare dingen uit het verleden, zelfs als ze dat al helemaal verwerkt dachten te hebben tijdens de overgang weer de kop opsteken en dan kunnen leiden tot angst, paniek en depressieve gevoelens. Wat kan hier de oorzaak van zijn?
Eigenlijk loopt alles in je leven zoals het moet zijn
Ken je dat? Denk je net je leven op orde te hebben... Je hebt leuk werk, je relatie met je man is stabiel en eindelijk heb je weer eens tijd om samen leuke dingen te doen nu de kinderen ouder worden of de deur uit zijn. Hierdoor is er ook meer tijd voor jou om te onderzoeken wat je leuk vind, te sporten of meer tijd aan je hobby te besteden(als je al tijd had om deze te ontwikkelen)
Of je bent alleen en geniet en hebt een leuke club vriendinnen om je heen en jullie doen samen leuke dingen.
Kortom: je kunt meer doen en laten waar je zin in hebt.
Of ..... Vul zelf maar in voor jouw situatie.
Slaat de overgang toe
En dan slaat de overgang toe. Genadeloos.
En behalve opvliegers, slecht slapen, een onregelmatige menstruatie en gewrichtsklachten waardoor je je ineens een 'oud wijf' voelt, komen ook ineens allerlei (nare) dingen van vroeger naar boven.
Dingen waar je nooit meer mee bezig was, zelfs jaren niet meer aan gedacht hebt. Oude angsten steken weer de kop op en zelfs nare gebeurtenissen uit je jeugd en jonge jaren die je al lang verwerkt dacht te hebben komen weer bovendrijven. Vaak op de meest ongelegen momenten en 's nachts als je niet kunt slapen. Ook kun je bezorgder worden, drukker maken om van alles.
Je voelt je kwetsbaarder dan ooit. En mogelijk oud, depressief, uitgewrongen, moe, moe, moe, intens verdrietig.
En eigenlijk hoeft soms het hele leven niet meer als het zo moet.
Hoe kan dat nou? Het ging toch lekker?
Het komt er op neer dat je geslachtshormonen afnemen: oestrogeen, progesteron, testosteron. En ze nemen niet geleidelijk en langzaam af maar ze kunnen per dag, en sommige vrouwen zeggen zelfs per uur, behoorlijk schommelen. Een soort emotionele rollercoaster wordt het dan.
Wat zijn nou de mentale gevolgen van deze dalende en schommelende hormoonspiegels?
Dat je moet loslaten wie je was, hoe je was en wat je allemaal kon en deed. Het voelt alsof de bodem onder je bestaan vandaan wordt geslagen.
Het is lastig, zo niet onmogelijk aan anderen uit te leggen wat je voelt en daardoor kun je je heel eenzaam gaan voelen. Als er niemand in de buurt is die ongeveer hetzelfde meemaakt kun je het gevoel krijgen dat jij de enige bent die dit overkomt.
Je gevoelens veranderen vaak, van helemaal geen gevoel meer hebben tot vrijwel altijd boos. Je kunt je somber worden, mega-onverschillig, of onbeschrijfelijk verdrietig of lusteloos.
Je kunt ook jaloers worden op anderen die helemaal geen last van de overgang lijken te hebben.
Je kan zelfs het gevoel hebben volledig los te staan van alle anderen om je heen, alsof de hele wereld in een film aan je voorbij trekt en jij er geen deel van uitmaakt.
Onzeker
Het is ontwrichtend. Zo heb ik het ervaren. De vrouwen die ik help met deze problemen vinden het vaak zwaar en onrechtvaardig. "Heb je eindelijk de kinderen groot en heb je niet meer elke maand dat stomme bloedverlies, dan geeft de natuur je nog een trap na ". (uitspraak van mijn moeder)
Je kunt het echt ervaren als een onzekere periode.
Onzeker in die zin van: je weet niet eens of je voor volgende week wel iets af kunt spreken met je vriendinnen of dat je je die dag zo down en rottig zult voelen dat je het liefst met een dekentje en netflix op de bank kruipt of zelfs niet eens je bed uit wilt.
Je twijfelt overal aan en denkt misschien; dit ben ik niet, zo was ik niet. Ik herken mijzelf niet meer!
Cliënten noemen vaak schuldgevoel tegenover hun kinderen of man, omdat ze zich zo vaak een heks voelen. Op zelfwaardering scoren ze steeds lager en door dat lijf dat niet meer doet wat het moet doen, voelen ze zich oud en afgedaan. Lusteloos, geen motivatie meer. Wat nou als het nooit meer beter wordt?
Wat ik bijna elke week wel een keer hoor:
- Is dit nu alles wat er is?
- Ben ik nog wel aantrekkelijk als vrouw?
- Wordt het ooit weer zo leuk als vroeger?
- Ik vind mijn partner niet leuk meer, mijn gevoelens voor hem zijn gewoon verdwenen en ik irriteer me aan alles wat hij doet, moet ik wel bij hem blijven?
- ik vind mijn werk stom, zwaar, verschrikkelijk, zal ik ander werk gaan zoeken?
- Ik voel me een dweil, gaat die enorme vermoeidheid, lusteloosheid nog over?
- Waarom ben ik zo bezorgd en angstig? Zo was ik helemaal niet!
Ik zal het uitleggen en nee; je wordt niet gek!
Als je hele leven namelijk zo onzeker is geworden, als je heel kwetsbaar bent geworden door de overgang, het slecht slapen, emotionele labiliteit ervaart en je steeds bezorgder en angstiger wordt, dan krijgen herinnering aan vroeger, vooral de slechte herinneringen, halfvergeten angsten en ver weggestopte trauma's alle mogelijkheden om terug te komen. Door de overgang gaat de figuurlijke deksel van de put. De deksel die je jaren lang met gemak op de berg nare gebeurtenissen hield.
Naast deze verklaring voor het terugkomen van oud narigheid uit je leven, is er ook een lichamelijke verklaring.
Dit heeft te maken met je brein en hoe dit reageert op die dalende en vooral schommelende hormonen in de overgang.
Het feit dat er ook een fysieke verklaring is vind ik zelf heel fijn.
Want:Nee, je bent niet gek aan het worden!
- Nee, het is niet je eigen schuld!
- Nee, je bent niet heel zwak!
- NEEEEhhh echt, het komt door je hormonen die stofjes in je hersenen beinvloeden
Ik wil je dat graag uitleggen maar niet heel technisch worden.
Daarom de sterk versimpelde versie.
Hormonen en herinneringen hebben met elkaar te maken,
Alles wat je ooit meegemaakt hebt ligt als herinnering opgeslagen in je hersenen. Soms liggen dingen 'aan de oppervlakte' en kun je ze heel gemakkelijk terughalen. Soms liggen ze wat dieper en kost het meer moeite en soms lijken dingen helemaal vergeten.
Als je de hersenen vergelijkt met een computer dan liggen de feitelijke herinneringen opgeslagen in het buitenste deel van de hersenen (de hersenschors, maar dat mag je weer vergeten) en dat zou bij een computer de harde schijf zijn.
Als je een herinnering naar boven haalt, dan gaat dat via de hippocampus, en die kun je een beetje vergelijken met het beeldscherm van een computer. Je 'ziet' er alle informatie op, als een foto of een filmpje.
Een computer mist natuurlijk één ding dat wij als mens wel hebben en dat is een amygdala, een stukje heel diep in de hersenen waar emoties worden opgeslagen.
Want als mens, en zeker als vrouw lijkt het wel, sla je de dingen die je meemaakt nooit volledig neutraal op. Een gebeurtenis is altijd fijn of verdrietig of ergerlijk of....
De amygdala, je emotiekwabje en de hippocampus, je beeldschermpje, zijn precies de twee delen van de hersenen die belangrijk zijn voor het terughalen en het spontaan naar boven komen van herinneringen. De fijne maar ook de nare en de trauma's.
En, je voelt het al aankomen, het zijn óók de hersengebieden die supergevoelig zijn voor de geslachtshormonen.
Volgens de nieuwste onderzoeken op dit gebied lijkt de link snel gelegd: Het feit dat tijdens de overgang de hormonen zodanig schommelen verklaart waarom dus juist tijdens de overgang de nare dingen die je al lang vergeten dacht te zijn, de pijnlijke herinneringen die je ver weggestopt hebt en het verdriet dat je al lang verwerkt dacht te hebben weer naar boven komen en jou zo ongelukkig maken.
Ook zorgt een gevoeligere amygdala dat je sneller de focus legt op het negatieve in het leven. Zie de amygdala als een matroos in het kraaiennest, altijd op de uitkijk naar mogelijk gevaar, waarbij hij alles wat je nu meemaakt vergelijkt met ervaringen uit het verleden. Omdat deze amygdala nu zo veel gevoeliger reageert door de schommelende hormonen ervaar je sneller bezorgdheid en nare gevoelens door gebeurtenissen die je vroeger makkelijker van je af kon zetten.
Ook de daling van progesteron, je rust en slaap hormoon, zorgt dat je meer stress kunt ervaren dan vroeger. Alles komt harder binnen. Meer stress activeert weer je amydala.
leuk maar wat heb ik aan deze uitleg?
Ik wil graag dat je weet dat het NIET jouw eigen schuld is en dat het niet zo maar overgaat als je je maar een beetje vermant, afleiding zoekt, of wat je ook tot nu te horen hebt gekregen van de mensen om je heen die geen idee hebben wat je doormaakt.
De overgang vond ik maar een zwaar proces, vooral de psychische kant ervan. Het heeft mij erg geholpen om te weten dat ik niet gek aan het worden was. Dat er een verklaring is voor de dingen die ik meemaakte en voor de gevoelens die ik had.
En vooral dat ik niet iets fout deed.
Ik zag vrouwen om me heen fluitend door de overgang gaan en ik dacht vaak:
Als ik nou maar een beetje harder voor mezelf ben, mezelf wat meer verman, me niet zo aanstel, me niet zo mee laten slepen door mijn gevoel, dan........
Helaas. Het waren hormonen die rottrucjes met mijn hoofd en mijn stemming uit haalden. En datzelfde hebben de vrouwen die ik coach ook: een grote opluchting dat er een verklaring is, dat het niet een kwestie is van een slap karakter of wat dan ook.
En dan nu de oplossing graag!
Maar als het je hormonen zijn, wil dat dan zeggen dat er niets aan te doen is?
Nee dat zeker niet!
Je hoeft niet onder een dekentje op de bank weg te kruipen tot het over is. Je kunt gelukkig ook zelf stappen zetten om deze periode zo goed mogelijk door te komen en uiteindelijk weer te gaan genieten van je leven.
Ik beloof je geen gouden bergen daarin, het is niet zo dat als je raadgeving A opvolgt, oefening B doet en C maar achterwege laat jouw psychische klachten morgen over zijn. Ook is het niet zo eenvoudig (tenminste niet voor elke vrouw) om er maar een hormoonpil in te doen en je klachten zijn weg. Op sociaal media wordt hier veel aandacht aan besteed en beloven bekende dames dat hormoontherpaie de oplossing is. Het kan echt, zeker.
In mijn praktijk kijk ik alleen wel verder dan hormoontherapie alleen. Hoe is het met je schidlklier en cortisol?
Kunnen je klachten nog ergens anders door verorozaakt worden? Dat dus!
Maar zeker, je kunt wel een stuk stabieler worden dan je nu bent en weet dat je niet helemaal hulpeloos overgeleverd hoeft te zijn aan de nukken van je hormonen. Je kunt dan met hulp, bijvoorbeeld steun van partner, vriendinnen, lotgenoten en/of mij als jouw persoonlijke overgangscoach, heel veel winst kunt boeken.
Daarnaast zijn er adaptogenen, stoffen die de tekorten in gelukshormonen kunnen aanvullen. Vraag er naar dan vertel ik er meer over. En je kunt ook je geslachtshormonen oestrogeen en progesteron aanvullen. Welke puzzelstukjes we gaan leggen doen we aan de hand van een gesprek waarin jouw klachten en voorgeschiedenis uitvraag. Want hoe het plan van aanpak zal zijn is voor iedereen verschillend.
Echt, het leven is de moeite waard geleefd te worden, ook tijdens en na de overgang.
